Enstitünün görevi, akıllı şehir ve ulaşım teknolojileri, planlama ve altyapı, otonom ve yeni nesil araçlar konusunda belirlenen öncelikli araştırma alanlarında ve sektörel uygulama ihtiyaçlarını karşılayan araştırmalar yapmaktır.
Akıllı Şehir, yerel düzeyde paydaşlar arasında iş birliğini destekleyen, teknoloji bileşenleri ile sistemlerin birlikte çalışabilirliğini sağlayarak yenilikçi uygulamaların geliştirilmesine olanak sağlayan, verilerin etkin yönetimi ile şehrin ihtiyaçlarına çözümler üreten, yaşam kalitesini, kentsel hizmetlerin verimliliğini ve sürdürülebilirliği ekonomik, sosyal, çevresel ve kültürel yönlerden ele alarak artırmayı hedefleyerek vatandaşları için daha yaşanabilir ve sürdürülebilir şehirleri ifade eder. Ayrıca şehirlerin altyapısı ve ulaşım olanaklarıyla erişebilirliği sağlayan, enerji koruyan, acil durumlarda ve sorunlarda hızlı çözüm sunan, verimli kaynak kullanımı ve bütün paydaşlarıyla koordinasyonu sağlayan sistem akla gelmektedir.
T.C. Cumhurbaşkanlığı 10. Kalkınma Planında bahsedilen Akıllı Şehir ve Akıllı Ulaşım alanında stratejiler ve eylem planlarının belirlenmesine yönelik yaklaşımlar ortaya koyulmuştur. 11. Kalkınma Planı’nda (2020-2023):
Lojistik ve Ulaştırma kapsamında belirlenen eylemde; 511.5. Karayolu ağında enerji ve zaman tasarrufunu, trafik güvenliğini, karayolu kapasitesinin etkin kullanımını sağlayan Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) ile ilgili mimari yerel yönetimleri de kapsayacak şekilde tamamlanarak uygulamaya konulacaktır.
Yaşanabilir Şehirler, Sürdürülebilir Çevre kapsamında belirlenen eylemde; 666. Kentlerin sürdürülebilir gelişimini sağlamaya yönelik; erişilebilir yüksek bağlantılı kentsel ulaşım sisteminin kurulması gibi çalışmalar, tüm paydaşların katılımını ve kapsamlı bir işbirliğini gerekli kılmaktadır. 683. Yerel yönetimlerin akıllı şehir stratejilerini ve izleyecekleri yol haritalarını hazırlamaları teşvik edilecek, akıllı şehir projelerinin ulusal katmanda önceliklendirilen alanlar ve kabiliyetler dikkate alınarak seçilmesi ve hayata geçirilmesi sağlanacak, akıllı şehir uygulamalarına yönelik yerli üretimin geliştirilmesi desteklenecektir. Bu kapsamda Ulusal Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı esas alınarak rehberlik sağlayacaktır.
Kentsel Altyapı kapsamında belirlenen eylemde; 704. Mevcut altyapının daha verimli kullanılabilmesi, trafik güvenliğinin artırılması, ulaşım talebinin doğru bir şekilde yönetilebilmesi ve daha etkin bir planlama yapılabilmesini teminen ulusal ölçekte bir AUS Strateji Belgesi hazırlanacak, AUS mimarisi geliştirilecek ve AUS uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. Böylelikle Ulusal AUS Strateji Belgesi Eylem Planı çalışmaları tamamlanıp uygulamaya konulacaktır. Ve ilgili projeler tamamlanacaktır. 704.3. Özellikle büyükşehirlerde, kent içi ulaşım ağında dinamik yolcu, sürücü ve yaya bilgilendirme sistemleri kurulacaktır.
Ayrıca kalkınma planları kapsamında; öncelikli sektörlere yönelik lisansüstü programların sayısı ve çeşitliliğinin artırılması, disiplinler arası lisansüstü programlar açılması hedeflenmiştir.
YÖK öncelikli araştırma alanları kapsamında (2022), Akıllı Şehir ve Ulaşım Teknolojileri alanında lisansüstü eğitim ile yapılacak tez çalışmalarında;
- Sürdürülebilir ve Akıllı Ulaşım alanı ile doğrudan ilgili,
- Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri
- Veri Bilimi ve Bulut Bilişim (Büyük Veri Teknolojileri de dahil)
- Yapay Zeka, Makine Öğrenmesi, Arttırılmış ve Sanal Gerçeklik,
- Ağ teknolojileri (5G, Genişbant, Nesnelerin İnterneti, Blokzincir Teknolojisi) alanları ile dolaylı ilgili uygulamalı araştırma faaliyetleri yürütülmesi hedeflenmektedir.
Avrupa Birliği Ufuk Avrupa Programı 2022 kapsamında, 2. Bileşen Küresel Sorunlar ve Endüstriyel Rekabet içinde 5. Kümelenme olarak “İklim, Enerji ve Mobilite” kümelenmesi Akıllı Ulaşım kapsamında değerlendirilebilir. Yeşil ve Dijital Geçiş olarak ifade edilen, Avrupa‘nın mobilite, enerji, inşaat ve üretim sistemlerini dönüştürerek dijital olarak yönetilen ilk döngüsel, iklim nötr ve sürdürülebilir ekonomi haline getirilmesi amaçlanmaktadır.
Bu kümelenmenin Hedef 6 - Ulaşım ve Akıllı Mobilite kapsamında, yük ve yolcu taşımacılığında emniyetli ve akıllı ulaşım hizmetlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefte desteklenen öncelikli araştırma alanları;
- Bağlantılı, Kooperatif ve Otonom Mobilite
- Çok Modlu Ulaşım Sistemleri (Lojistik, altyapı, kentsel ulaşım vb.)
- Ulaşım Emniyeti ve Direnç’tir.
TÜBİTAK 2022-2023 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları çalışması, “yeşil” ve “dijital” teknolojiler odağında; T.C. Cumhurbaşkanlığı Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu (BTYPK) bünyesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK’ın eşgüdümlü teknik desteği ile belirlenmiştir. Akıllı Şehir ve Ulaşım teknolojileri ile ilgili ar-ge ve yenilik konuları, alanı ve konu kapsamı ile aşağıda özetlenmiştir:
- Yapay Zekâ - Mobilite Sektörü – Otonomi: Sivil kullanım amaçlı otonom hava/kara/deniz araçlarında, raylı sistemlerde ve ticari araçlarda kullanılacak, sürüş güvenliğini ve otonomi seviyesini artıracak Yapay Zekâ temelli sistemlerin geliştirilmesi amacıyla Teknoloji Geliştirme, Yenilik Projeleri desteklenecektir.
- Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım: Açık veri, yapay zeka ve ileri dijital teknolojileri kullanan entegre, verimli, güvenli, çevreye duyarlı akıllı ulaşım sistemleri geliştirilmesine yönelik Temel/Uygulamalı Araştırma, Teknoloji Geliştirme, Yenilik Projeleri desteklenecektir.
- Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım: Yenilikçi algılama sistemleri, haberleşme sistemleri, yüksek işlem kapasiteli elektronik donanımlar içeren bağlantılı, kooperatif, tam otonom (sürücüsüz) mobilite sistemleri ile ulaştırma ağının dönüşümüne yönelik Temel/Uygulamalı Araştırma, Teknoloji Geliştirme, Yenilik Projeleri desteklenecektir.
- Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım: Açık veri, yapay zeka ve ileri dijital teknolojileri kullanan entegre, verimli, güvenli, çevreye duyarlı akıllı ulaşım sistemleri geliştirilmesine yönelik Temel/Uygulamalı Araştırma, Teknoloji Geliştirme, Yenilik Projeleri desteklenecektir.
- İklim Değişikliği, Çevre ve Biyoçeşitlilik: Dirençliliği ve sürdürülebilirliği yüksek, net sıfır sera gazı salınım hedefi olan, yenilikçi entegre kentsel planlama yaklaşımına sahip, CBS ve uzaktan algılama destekli eniyileme teknolojileri ve platformları geliştirilmesine yönelik Temel/Uygulamalı Araştırma, Teknoloji Geliştirme, Yenilik Projeleri desteklenecektir.
- Temiz ve Döngüsel Ekonomi: Tüm sektörlerde ve binalarda, sera gazı salınımının izlenmesi, atık minimizasyonu, proses optimizasyonu ve enerji verimliliğinin arttırılması amaçlarıyla kullanılmak üzere ileri sensör teknolojileri, yapay zeka, makine öğrenmesi ve uzaktan algılama gibi dijital teknoloji uygulamalarını ve yaşam döngüsü değerlendirmesi yaklaşımlarını entegre eden teknolojiler geliştirilmesine yönelik Temel/Uygulamalı Araştırma, Teknoloji Geliştirme, Yenilik Projeleri desteklenecektir.
Özetle Akıllı Şehir ve Ulaşım Teknolojileri çalışma alanı;
T.C. Kalkınma Planları, T.C. Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı, T.C. Akıllı Ulaşım Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında sektörel uygulama ve ilgili alanlarda yetkinliğe ihtiyacı olan alanlar olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Avrupa Komisyonu Ufuk 2020 programı Akıllı Şehirler, Ulaşım ve Akıllı Mobilite kümelenmesi, YÖK 2022 yılı güncellenen öncelikli araştırma alanları ve T.C. Cumhurbaşkanlığı Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu (BTYPK) bünyesinde belirlenen TÜBİTAK 2022-2023 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları kapsamında “yeşil” ve “dijital” teknolojiler odağında öncelikli araştırma ihtiyacı olan alan olarak belirlenmiştir.
